عوارض اعتیاد به نیکوتین و مصرف آن در طولانی مدت روی بدن تاثیرات بیشماری دارد که در این مقاله به آنها اشاره میکنیم.
مصرف طولانی مدت نیکوتین چه اثراتی دارد؟
مصرف طولانی مدت توتون باعث اعتیاد به نیکوتین میگردد. تحقیقات که در این مورد انجام شده؛ نشان داده است که افراد سیگاری که قادر به ترک آن نیستند، اعتیاد به سیگار را کاملاً به اثبات رساندهاند.
مصرف طولانی مدت نیکوتین باعث ایجاد تحمل اکتسابی در فرد میشود که این حالت فرد را مجبور میسازد برای ایجاد حالت اولیه مقادیر بیشتری از مواد نیکوتین دار را مصرف کند.
چون نیکوتین سریعاً در بدن تجزیه شده و ظرف چند ساعت از بین میرود تحمل به نیکوتین در شبها و هنگام خواب کاهش مییابد و به همین دلیل سیگاریها معمولاً نخستین سیگار خود را در روز را بهترین سیگار میدانند اما با گذشت زمان مجدداً تحمل ایجاد میشود و بنابراین سیگارهای بعدی اثرات کمتری را در فرد دارند.
عوارض اعتیاد به نیکوتین و سندروم ترک
عدم مصرف سیگار باعث بروز حالتی میگردد که “سندروم ترک” نامیده میشود در این رابطه در کمپ ترک اعتیاد معمولا آموزش های خاصی داده نمیشود و برای مدتی بیش از یک ماه ادامه دارد. این سندروم فرد را وادار به مصرف مجدد سیگار میکند. حالاتی که این سندروم چند ساعت بعد از شروع ترک در فرد به وجود میآورد عبارتند از: بیقراری، بیخوابی، ولع، افزایش، اشتها، سردرد، تهوع، کاهش دقت و توجه.
یکی از مهمترین و در عین حال ناشناختهترین عوارض اعتیاد به نیکوتین ولع است که به عنوان تمایل بیش از حد برای مصرف سیگار مشخص میشود و مهمترین عامل در شکست افرادی است که سیگار را ترک میکنند.ولع معمولا تا حدود ۶ ماه پس از ترک سیگار وجود دارد.
اعتیاد به نیکوتین و مصرف آن در نوجوانان
اما افرادی هم دیده شدند که این ولع در آنها برای چندین سال ادامه داشته است. هرچند که سندروم ترک به عوارض اعتیاد به نیکوتین مربوط است اما عوامل رفتاری زیادی میتوانند در شدت سندروم ترک موثر باشند.
به عنوان مثال: بوی سیگار، محل کشیدن سیگار، دیدار با کسانی که قبلاً با هم سیگارکشیدند ،نحوه قرار دادن سیگار در دست، نحوه روشن کردن و پک زدن به سیگار ،عبور از محلهای خرید سیگار و عوامل دیگر که با مصرف سیگار همراه بوده اند، همگی میتوانند شدت عوارض ناشی از ترک سیگار را افزایش دهند آمار موجود نشان میدهد که حدود ۶ میلیون نفر در کشور ما به نیکوتین اعتیاد دارند و این مسئله در بین نوجوانان بیشتر شیوع دارد.

چرا سیگار سرطان زا است و عوارض اعتیاد به نیکوتین چیست؟
عوارض اعتیاد به نیکوتین میتواند هم مرتبط با خود مصرف کننده و هم اطرافیان او باشد مهمترین آسیب مصرف سیگار سرطان میباشد. تحقیقات نشان داده است که مصرف سیگار در بروز یک سوم کل سرطانها نقش دارد. سرطان ریه از مهمترین سرطانهای مربوط با مصرف سیگار در بین زنان و مردان میباشد (۹۰ درصد سرطان ریه با سیگار مرتبط است).
محققین عمل سرطانزای دخانیات را معمولاً کربورهای سرطان زا (بنزوپیرن) حاصل از تقطیر خشک توتون هنگام تدخین میدانند( از مصرف ۱۰۰ نخ سیگار، یک درصد بنزوپیرن حاصل میشود).
اعتیاد به نیکوتین چه تاثیراتی روی دستگاه تنفسی دارد؟
آمفیزم(Emphyseme) یعنی پیدایش هوا یا گاز به طور غیر عادی در بافتهای بدن, اختلالی است که هم انسان را میکشد و هم میتواند او را معیوب کند و کاملاً به سیگار کشیدن ارتباط دارد. آمفیزم، بیماری است که باعث تورم غیر عادی و نابودی بافتهای ریوی میگردد و سالانه ۳۰ هزار نفر را به کام مرگ میفرستد. سیگار کشیدن، میزان هوای تنفسی را کاهش میدهد، زیرا ریههای انسان نمیتواند وظیفه جذب اکسیژن را از هوای که تنفس میکند، به خوبی انجام دهد و آن را به خون برساند.
عوارض اعتیاد به نیکوتین و مرگ و میر ناشی از آن
نتایج تحقیقات ۱۷ انیستیتوی مختلف جهان در مورد رابطه سرطان با دخانیات، گویای آن است که مقایسه بیماران مبتلا به سرطانهای دیگر اعضای بدن غیر از ریه، نشان داده است که بیماران مبتلا به سرطان بیش از حد معمول دخانیات استعمال نمودهاند. این محققین توتون را در ۹۵ درصد از سرطانهای لب عامل اصلی پیدایش این نوع سرطان میدانند.
عوارض اعتیاد به نیکوتین با سه عامل میزان مرگ و میر، میزان تاثیر بر خدمات بهداشتی و اثرات اقتصادی که مصرف سیگار به جامعه تحمیل میکند قابل بررسی است. میزان مرگ و میر ناشی از مصرف سیگار در کشور ما دقیقاً مشخص نیست، اما از آمارهای جهانی میتوان حدس زد که سالانه حدود ۱۰ درصد از مبتلایان به سیگار به دلیل عوارض ناشی از آن فوت میکنند (حدود ۶۰ هزار نفر در ایران).

از نظر اقتصادی نیز سالانه بیش از چند صد میلیارد ریال در کشور ما بابت عوارض اعتیاد به نیکوتین مستقیم و یا غیر مستقیم ناشی از مصرف سیگار به هدر میرود. البته این مبلغ خارج از هزینههای ناشی از مسائل نظیر آتش سوزی به دلیل سیگار و یا بیماریهای موجود در افراد غیر سیگاری که در محیطهای آلوده به دود سیگار هستند، میباشد.
علاوه بر سرطان ریه کشیدن سیگار باعث بروز بیماریهای ریوی دیگر نظیر برونشیت مزمن،امفیزم و اسم می شود. سیگار با سایر انواع سرطان نظیر سرطان دهان ،حلق ،حنجره، مری، معده، لوزالمعده، رحم، کلیه ،میزنای و مثانه نیز ارتباط دارد.
میزان مرگ در اثر مصرف نیکوتین
میزان مرگ در اثر سرطان در بین سیگاریها بیش از دو برابر غیر سیگاریها میباشند و مصرف سیگار مهمترین عامل قابل پیشگیری در بین عوامل ایجاد کننده سرطان میباشد علاوه بر سرطان بیماریهای نظیر بیماریهای، عروق قلب، حمله قلبی، سکته قلبی، فشار خون، سکته مغزی نیز با مصرف سیگار ارتباط دارند و معلوم شده است که حدود یک پنجم مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی با سیگار مرتبط است.
در مورد اثر سیگار بر روی افراد غیر سیگاری در محیط آلوده به دود سیگار تحقیقات گسترده انجام شده است و مشخص گردیده است که این افراد نیز در معرض سرطان ریه و مرگ و میرهای ناشی از دود سیگار قرار دارند.
تاثیر سیگار بر کودکان
یکی از مهمترین عوارض اعتیاد به نیکوتین دود سیگار در محیطهای بسته افزایش احتمال مرگ ناگهانی نوزادان و بروز آسم به خصوص در کودکان است. از آنجا که نیکوتین بسیار سمی است و معمولاً احتمال خورده شدن سیگار توسط کودکان وجود، دارد لذا در این حالت نیز احتمال مسمومیت و مرگ وجود دارد.
سیگار و تاثیر آن در دوران حاملگی
در خانمهای حامله به دلیل آنکه مقدار گاز مونوکسید کربن در اثر کشیدن سیگار وارد بدن میشود و این گاز مستقیماً در دسترس جنین قرار میگیرد، خطر کمبود اکسیژن در جنین بسیار بالاست. نیکوتین نیز به راحتی از مادر گذشته و به جنین میرسد به نحوی که میزان نیکوتین بدن جنین ۱۵ درصد بیشتر از بدن مادر است. همچنین نیکوتین در شیر مادران نیز وجود دارد.
هم نیکوتین هم گاز مونوکسید کربن میتواند به عنوان تاخیر دهندگان رشد جنین عمل کند و به همین جهت وزن جنینهای مادران سیگاری کمتر از سایر جنینها میباشد و احتمال اینکه مادران سیگاری نوزادان خود را پیش از موعد مقرر به دنیا بیاورند نیز وجود دارد. اثر مخرب سیگار در تمامی مدت بارداری میتواند وجود داشته باشد و بنابراین زمان خاصی برای آن متصور نیست.
از سوی دیگر باید توجه کرد که زنان حاملهای که در محیطهای حاوی دود سیگار زندگی میکنند نیز مانند زنان سیگاری تحت تاثیر عوارض اعتیاد به نیکوتین قرار دارند. در کمپ ترک اعتیاد باید این آموزش ها بصورت مداوم پس از دوران سم زدایی بیمار به مددجویان انتقال یابد.