هروئین یک داروی غیرقانونی و بسیار قوی از نظر اعتیاد است. این دارو دومین دارو از افیون‌هاست که در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد هروئین به صورت پودری سفید یا قهوه‌ای رنگ یا به صورت تکه‌های سیاه رنگ فروخته میشود. اگرچه هروئین خالص از مورفین قابل استخراج میباشد.
اما هر هروئینی در بازار معمولاً با مواد دیگر مانند شکر، نشاسته، شیر خشک، کینین، استرکینین و یا سایر سم‌ها همراه است. چون معتادان مقدار واقعی هروئین را در ماده خریداری شده نمی‌دانند خطر مصرف بیش از حد و مرگ آنها را تهدید می‌کند. مصرف کنندگان هروئین همچنین در صورت استفاده از سرنگ‌های مشترک در خطر ابتلا به بیماری‌های مانند ایدز و هپاتیت قرار می‌گیرند.
هروئین چگونه مورد استفاده قرار می‌گیرد؟
هروئین به صورت معمول با روش‌های تزریق، استنشاق و یا دود کردن مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور معمول یک معتاد ۴ بار در روز تزریق انجام می‌دهد. تزریق داخل وریدی شدت اثر بیشتری دارد و ۷ یا ۸ ثانیه پس از تزریق سرخوشی را ایجاد می‌کند. این مقدار در تزریق عضلانی بین ۵ تا ۸ دقیقه است وقتی که هروئین به صورت استنشاقی یا دود کردن مورد استفاده قرار گیرد بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه اثر آن به تاخیر می‌افتد.
اگرچه هروئین استنشاق یا دود شده به سرعت هروئین تزریق موثر نیست اما تحقیقات نشان داده است که همه حالات استفاده اعتیاد زا هستند. تزریق پیوسته هروئین تنها راه کاهش اثر قطع مصرف آن است؛ همچنین مصرف هروئین به صورت استنشاقی و دود کردن بیشترین شکل مصرف هروئین است.
با تغییر شکل مصرف هروئین گروه‌های متفاوتی از مصرف کنندگان تشکیل میشود. گروه‌های مسن مصرف کننده بیشتر به شکل تزریقی استفاده می‌نمایند در حالی که گروه‌های جوان‌تر بیشتر از شکل استنشاقی یا دود کردن آن استفاده می‌کنند.
اثرات کوتاه مدت اعتیاد به هروئین چیست؟
به فاصله کمی پس از مصرف هروئین این ماده از سد خونی مغز می‌گذرد در مغز هروئین به مورفین تبدیل میشود و به سرعت به گیرنده‌های مورفین می‌چسبند. مصرف کننده‌ها معمولاً موجی از احساسات خوشایند در خود پس از مصرف گزارش می‌کنند. شدت این موج در رابطه با مقدار دارو و سرعت ورود دارو به مغز اتصال آن به گیرنده‌های مورفین میباشد.
هروئین به خصوص به دلیل سرعت زیاد ورود به مغز اعتیادزا است. احساس خوشایند ایجاد شده معمولاً با احساس گرم شدن پوست، خشک شدن دهان و احساس قدرت در دست‌ها و پاها همراه است. به دنبال آن ممکن است که تهوع و استفراغ و یا خارش رخ دهد بعد از اثرات اولیه معمولاً معتادان تا چند ساعت در خلسه به سر می‌برند. فعالیت‌های مغزی با اثر هروئین بر مغز تشدید می‌گردد. فعالیت قلب کاهش یافته و تنفس کاهش می‌یابد که حتی ممکن است منجر به مرگ شود. این حالت به نام اوردوز هروئین نامیده میشود.
اثرات طولانی مدت هروئین چیست؟
یکی از اثرات مصرف طولانی هروئین اعتیاد است. اعتیاد یک بیماری مزمن با عود زیاد میباشد که با مصرف زیاد اراده داروی مخدر همراه است مصرف طولانی مدت هروئین باعث بروز تغییرات شیمیایی، سلولی و مولکولی در مغز میشود. هروئین سبب ایجاد درجات شدیدی از تحمل و وابستگی فیزیکی نیز میشود که از عوامل مهم مصرف غیرارادی داروهای مخدر هستند.
مانند سایر معتادان افراد معتاد به هروئین زمان و انرژی رو به تضایدی را برای به دست آوردن و استفاده از دارو صرف می‌کنند. پس از اعتیاد معتادان در درجه نخست زندگی طبیعی خود را از دست می‌دهند زیرا مدتی از زمان را برای پیدا کردن و استفاده مصرف می‌کنند. همچنین دارو قسمت‌های مختلف مغز آنها را تخریب می‌کند.
اعتیاد به هروئین و عوارض وابستگی به دارو
وابستگی دارویی نیز با استفاده از دوزهای بالاتر ماده مخدر به وقوع می‌پیوندد. این وابستگی بدن را مجبور می‌کند تا خود را با شرایط وجود دارو تطبیق دهد. هنگامی که مصرف دارو قطع میشود. این عوارض شامل:
بی‌قراری، درد عضلات و استخوان‌ها ،از دست رفتن بویایی، اسهال، استفراغ، عرق سرد و لرزش پا میشود.
بیشترین عوارض بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از مصرف دارو اتفاق می‌افتد. اما پس از حدود یک هفته کاهش می‌یابد .برخی از معتادان ممکن است عوارض قطع را تا چند ماه نشان دهند. عوارض قطع کشنده نیست ولی در فرزندان مادران معتاد می‌تواند خطرناک باشد برخی از معتادان به این دلیل دارو را ترک می‌کنند( کمپ ترک اعتیاد) که بتوانند تحمل به دارو را کم کرده و بنابراین اثرات دارو را مجدداً تجربه کنند.
هرچند که وابستگی فیزیکی جز موارد مهم ترک اعتیاد به هروئین است ،اما عوامل اصلی برگشت معتاد به مصرف هروئین نیست چون عود مصرف در معتادانی که چند ماه از ترک آنها گذشته نیز دیده میشود از سوی دیگر بیمارانی که برای کاهش درد هروئین مصرف می‌کنند پس از بهبود به راحتی مصرف آنها را کنار می‌گذارند زیرا که این افراد به دنبال بهبود و کاهش درد خود هستند.
مشکلات پزشکی مصرف طولانی مدت هروئین چیست؟
اولین مشکل به سخت شدن دیواره وریدها که حتی خطر بسته شدن دیواره وریدی را به دنبال دارد، منجر میشود عفونت‌های باکتری وریدی‌ها همچنین دریچه‌های قلب و عفونت غده‌ای لنفاوی نیز از جمله خطرات مصرف هروئین است. همچنین بیماری‌های مربوط به عفونت کلیه و کبد نیز در معتادان به هروئین زیاد است. در ریه‌ها بیماری‌های متعددی نظیر ذات الریه و سل به دلیل بهداشت بسیار کم افراد وابسته به هروئین وجود دارد.
بسیاری از مصرف کنندگان هروئین بازار ممکن است که به همراه هروئین مواد را مصرف کنند که به راحتی در خون حل نمی‌شود که این مواد در نهایت به ایجاد لخته در خون و مسدود شدن عروق اندام‌های مختلف مانند مغز، کبد، ریه‌ها و کلیه‌ها منجر شود. این مسئله می‌تواند به بروز عفونت یا حتی سکته در این اندام‌ها منجر شود.
واکنش‌ها یا پاسخ‌های ایمنی به این مواد می‌تواند باعث سختی شریان ها و مشکلات عدیدی دیگر شود. استفاده از سرنگ مشترک حتی می‌تواند منجر به بیماری‌های خطر بسیار خطرناکی نزدیک نظیر هپاتیت B وC و ایدز شود.
اثرات مصرف هروئین در زنان باردار
مصرف هروئین در دوران بارداری می‌تواند اثرات شدیدی را مانند سقط جنین یا تولد نوزاد زودرس سبب شود. همچنین این نوزادان شانس بیشتری برای ابتلا به سندروم مرگ ناگهانی نوزادان را دارند. زنان معتاد را نمی‌توان در دوران بارداری ترک داد زیرا در این حالت احتمال سقط جنین فوق العاده بالاست. (کمپ ترک اعتیاد) فرزندان مادران معتاد پس از تولد درجات مختلفی از وابستگی فیزیکی را از خود نشان می‌دهند، که باید سریعاً درمان شوند.
دلیل خطر زیاد استفاده از سرنگ مشترک و بروز بیماری‌های عفونی
مصرف کنندگان هروئین در معرض خطر ابتلا به ایدز، هپاتیت B و هپاتیت c و سایر امراض عفونی هستند. استفاده از سرنگ مشترک می‌تواند باعث انتقال بیماری‌های عفونی از یک فرد به فرد دیگر شود. همچنین به دلیل اینکه افراد معتاد برای به دست آوردن ماده مذکور مجبور به خودفروشی می‌شوند که این نیز می‌تواند راه دیگری برای انتقال بیماری‌های عفونی مثل ایدز باشد. سرنگ مشترک خود عامل ۱/۳ کل موارد عید و بیشتر از نیمی از هپاتیت گزارش شده در کشور بوده است.
درمان اعتیاد به هروئین
درمان‌های متعدد و موثری برای اعتیاد به هروئین وجود دارند. درمان‌ها در مراحل اولیه استفاده از هروئین می‌تواند اثربخشی بیشتری داشته باشد. درمان‌ها بر اساس فرد معتاد است اما مهم ترین آنها به روش پرهیز مدار یا همان بستری در کمپ ترک اعتیاد است. در تحقیقات جدید استفاده از باکلوفن و بروموکرپتین نیز در درمان این افراد استفاده شده است.
مراحل درمان اعتیاد به هروئین به دو بخش اصلی است.
- سم زدایی
- درمان رفتاری اعتیاد
اولین هدف در سم زدایی کاهش اثرات قطع مصرف دارو و تطابق بیمار با حالات بدون دارو است. سم زدایی، درمانی برای اعتیاد نیست اما قدم مهمی برای کاهش اثرات مصرف دارو میباشد. بهترین حالت برای سم زدایی در کمپ ترک اعتیاد بین ۳ تا ۷ روز ادامه دارد و ویزیت بیماران توسط پزشک از مهم ترین اقدامات اولیه میباشد.
استفاده از داروهای مسکن برای کاهش درد و التهاب و آرامبخش مفید می‌تواند به سیستم عصبی مغز کمک ویژه ایی کند. در بخش دوم و درمان اعتیاد های رفتاری می‌توان به مشارکت گروه های همتا (انجمن معتادان گمنام) مشاوره و روانشناس راهنماها مددیاران اعتیاد و همچنین گروه درمانی و کارگاههای آموزشی اشاره کرد تا مددجو پس از دوره سم زدایی در کمپ ترک اعتیاد بتواند خود را به خوبی پیدا کرده و از تجربیات پاکی همدردان خود استفاده کند.
